اندازه گیری طول
در این فیلم نحوه ی اندازه گیری و تبدیل واحد های مربوط به طول قرار گرفته است.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
اندازه گیری طول و سطح
در این فیلم نحوه ی اندازه گیری و تبدیل واحد های مربوط به طول و سطح آموزش داده می شود.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
محاسبات مربوط به دایره
در این فیلم نحوه ی محاسبات مربوط به محیط و سطح دایره آموزش داده می شود.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
محاسبات مربوط به خط و زاویه
در این فیلم نحوه ی اندازه گیری و تبدیل واحد های مربوط به خط و زاویه قرار گرفته است.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
محاسبات مربوط به زاویه
در این فیلم محاسبات مربوط به زاویه آموزش داده می شود.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
محاسبات جرم و حجم
در این فیلم محاسبات مربوط به جرم و حجم ارائه شده است.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
سوزن خط کش
در این ویدئو سوزن خط کش و نحوه ی کار آن نمایش داده می شود.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
گونیای مویی
در این ویدئو گونیای مویی معرفی شده و نحوه ی خط کش با آن نمایش داده می شود.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
سنبه علامت گذاری
در این ویدئو سنبه علامت گذاری جهت نشانه گذاری بر روی فلزات نمایش داده می شود.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
سنبه نشان
در این ویدئو سنبه نشان جهت نشانه گذاری برای سوراخ کاری دقیق بر روی فلزات نمایش داده می شود.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
سنبه پین در آر
این ابزار با توجه به شکل ظاهریش عمدتاً برای خارج کردن و موقعیت دادن به پین ها و سوراخ کردن ورقهای نازک به کار گرفته میشود. از این ابزار میتوان در تعمیرگاهها، قالبسازیها و … بهره گرفت.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
سنبه شماره زنی
در این ویدئو نحوه ی کار با سنبه های شماره زنی نمایش داده می شود
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
فیلر تیغه ای (Feeler Gauge)
آچار فیلرگیری یک آچار دارای صفحات فلزی با ضخامت های متفاوت بر اساس میلی متر یا اینچ می باشد که کم ترین واکنش را نسبت به تغییر دما دارد.اندازه گیری ها بر اساس صدم میلی متر و یا هزارم اینچ روی آچار فیلر درج شده اند.آچار فیلر اندازه های کم تر از یک میلی متر را اندازه گیری می کنند و در انواع کاردی،چاقویی و سوزنی در بازار یافت می شوند.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
شابلون رزوه یا رزوه سنج
این ویدئو ابزار اندازه گیری رزوه یا همان شابلون رزوه نمایش داده می شود .
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
متر فلزی
در این ویدئو متر فلزی که در انواع یک تا چند متری می باشد نمایش داده شده است.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
خط کش فلزی ضخیم
از خط کش فلزی ضخیم برای اندازه گیری میزان پیچیدگی و یا تاب داشتن قطعات خصوصا سر سیلندر و سیلندر استفاده می شود.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
ساعت اندازه گیری
ساعت اندازه گیری-اندیکاتور، وسايل اندازه گيري كه تاكنون با آن ها كار كرديد عموماً از آ نها براي عمليات اندازه گيري استفاده مي شد و قابليت تفكيك آن ها در محدوده ي 0.1 میلی متر(کولیس ورنیه ای) تا 0.01 میلی متر(میکرومتر) قرار داشت و همچنين خواندن آنها نيز به لحاظ تطابق خطوط و كوچك بودن تقسيمات كمي مشكل بود.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
میکرومتر داخلی
در این ویدئو میکرومتر داخل سنج معرفی شده و نحوه ی کار با آن نمایش داده می شود.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
اندازه گیر تلسکوپی یا تلسکوپ گیج
يکی ديگر از وسايل انتقال اندازه ، که می توان برای انتقال اندازه از روی قطر داخلی استوانه ها، شيارها، شکاف ها از آن بهره گرفت، اندازه گير تلسکوپی است. البته اين وسيله، به دليل ساختاری که دارد، فقط می تواند اندازهٔ سوراخ ها و شيارهای مستقيم را منتقل نمايد.
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
طریقه ی کار با کولیس
در این ویدئو طریقه ی کار با کولیس آموزش داده می شود
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
فیلم آموزش کولیس و میکرومتر
در این ویدئو که توسط شبکه آموزش تهیه شده است طریقه کار با کولیس و میکرومتر آموزش داده می شود
لینک دانلود فیلم از سایت آپارات
اجزاء کوليس:
کوليس:
يكی از مهمترين و متداولترين ابزارهای اندازهگيری کوليس میباشد. تنوع و سهولت در اندازهگيری از مزايای آن است. با استفاده از کوليس اندازههای داخلی، خارجی و عمق اجسام را با دقت 0.1 ، 0.05 و 0.02 میتوان اندازهگيری کرد.
اجزای کولیس عبارتند از :
كوليس ساده:
اين كوليسها فاقد عمقسنج ميباشند و فقط براي اندازهگيري سطوح داخلي و خارجي بكار ميروند.
كوليس مركب:
اين كوليسها داراي تيغهي عمقسنج ميباشند و علاوه بر اندازهگيري سطوح داخلي و خارجي براي اندازهگيري عمق نيز بكارميروند.
روش كار با كوليس:
براي اندازهگيري ابعاد با استفاده از كوليس، صرف نظر از نوع كوليس بايستي مراحل زير را انجام داد:
- پيچ محكم كننده را شل كنيد.
- قطعهكار را بين فكها (براي سطوح خارجي) و يا بين شاخكها ( براي سطوح داخلي) قرار دهيد.
- دقت كنيد كه لبههاي قطعهكار در محدودهي مجاز فكها قرار داشتهباشند.
- كشوئي كوليس را با ضامن و توسط شصت خود به قطعه كار بفشاريد و در اين حالت پيچ محكمكننده را سفت كنيد.
حال كوليس را از قطعهكار جدا كنيد و اندازهي روي آن را بخوانيد
كوليس ميليمتري:
تقسيمات بر روي اين كوليس، براساس سيستم متريك و برحسب ميليمتر ميباشد. ابتدا روش محاسبهي دقت يك كوليس ميليمتري را بيان ميكنيم و سپس در مورد روش خواندن يك عدد از روي كوليس صحبت خواهيمكرد.
دقت يك كوليس بيانگر اجزايي از يك واحد بزرگتر مثل ميليمتر ميباشد كه توسط كوليس ميتوان آنها را تشخيص داد و خواند. بعنوان مثال دقت يك خطكش يك ميليمتر ميباشد، اين بدان معناست كه توسط اين خطكش ميتوان اندازههايي با اختلاف يك ميليمتر از همديگر را تشخيص داد. مثلاً 26 ، 27، 28 ميليمتر و…
در عين حال وقتي گفته ميشود كه دقت يك كوليس0.02 ميليمتر است، به آن معناست كه كوليس مذكور، ميتواند اندازههايي با اختلاف 0.02 ميليمتر را تشخيص بدهد. به عنوان مثال با اين كوليس ميتوان اندازههايي از قبيل 23 – 23.02 – 23.04 – 23.06 ميليمتر و… را اندازهگيري كرد. ولي توسط آن نميتوان اندازهاي مانند 23.01 ميليمتر را اندازهگيري كرد چرا كه اين كوليس توان تشخيص 0.01 ميليمتر را ندارد.
ورنيه: تقسيمات روی کشوئی متحرک کوليس را ورنيه ميگويند، اين تقسيمات بيانگر دقت اندازهگيري يك كوليس ميباشند.
مثال1) اگر ورنيهي يك كوليس ميليمتري به 10 قسمت مساوي تقسيم شدهباشد، دقت كوليس از راههاي زير بدست ميآيد:
- با توجه به اينكه دقت خطكش كوليس 1 ميليمتر ميباشد، كافي است دقت خطكش را بر تعداد تقسيمات ورنيه، تقسيم كرد. در مثال (1) 1 ميليمتر را بر 10 تقسيم ميكنيم (چون ورنيه 10 قسمت شدهاست) لذا از اين رابطه ميتوان دقت كوليس را محاسبه نمود
- با دقت به ورنيهي اين كوليس، متوجه ميشويد كه بر روي ورنيه فاصله 9 ميليمتر از خطكش را به 10 قسمت مساوی تقسيمبندی کردهاند. در
- نتيجه فاصلهي هريک از تقسيمات ورنيه 0.9 ميليمتر بوده و اختلاف هريک از تقسيمات خطکش(1 ميليمتر) با تقسيمات ورنيه 0.1 میباشد، که اين عدد همان دقت کوليس است.
- (9 ميليمتر از خطكش به 10 قسمت تقسيم شدهاست) لذا:
مثال2) اگر ورنيهي يك كوليس ميليمتري به 20 قسمت مساوي تقسيم شدهباشد دقت آن از راههاي زير بدست ميآيد:
- با توجه به اينكه دقت خطكش كوليس 1 ميليمتر ميباشد، ميگوئيم يك ميليمتر تقسيم بر 20 (چون ورنيه 20 قسمت شدهاست) لذا از اين رابطه ميتوان دقت كوليس را محاسبه نمود.
- در اين نوع ورنيه فاصله 19 ميليمتر از طول خطكش بر روي ورنيه به 20 قسمت مساوی تقسيم شدهاست. در نتيجه فاصلهي هريک از تقسيمات ورنيه 0.95 ميليمتر بوده و اختلاف هريک از تقسيمات خط کش با تقسيمات ورنيه 0.05 میباشد، که اين عدد همان دقت کوليس است.
روش خواندن عدد كوليس:
- اگر صفر ورنيه در مقابل يکی از تقسيمات اصلی خطکش قرارگيرد، عددی که در مقابل صفر ورنيه قرار گرفته، همان اندازهي قطعه بوده و نيازی به خواندن ورنيه نيست. « مثلاً 102 ميليمتر تمام، 86 ميليمتر تمام و…»
اگر صفر ورنيه بين دو خط از تقسيمات اصلی خطکش قرارگيرد، میبايست برای تعيين اندازه قطعهکار، ابتدا تقسيمات اصلی واقع در سمت چپ صفر ورنيه( صفر خطكش تا صفر ورنيه) را خوانده و سپس با نگاه کردن به ورنيه، خطی از تقسيمات آنرا که در مقابل يکی از تقسيمات اصلی خطکش قراردارد، تشخيص داده و تعداد خطوط سمت چپ آن را در دقت كوليس ضرب کرده و حاصل را به عنوان بخش اعشاري عدد در جلوي عدد صحيح خوانده شده از روي خطكش كوليس قرار داد. به مثالهاي زير توجه كنيد.
1) كوليس مقابل با دقت 0.1 ميليمتر چه عددي را نشان ميهد؟
همانگونه كه مشاهده ميكنيد صفر ورنيه بين خطوط 2 و 3 ميليمتر خطكش قرار دارد،
به اينترتيب عدد 2 ميليمتر به عنوان قسمت صحيح اندازه ميباشد. حال با دقت به خطوط ورنيه مشاهده ميكنيم كه چهارمين خط از خطوط ورنيه در مقابل يكي از خطوط خطكش قرار دارد، حال اگر عدد 4 را در دقت كوليس يعني 0.1 ضرب كنيم عدد 0.4 حاصل خواهد شد،كه قسمت اعشاري اندازه خواهد بود. به اين ترتيب، كوليس نشاندادهشده در شكل زیر عدد 2.4 ميليمتر را نمايش ميدهد.
2) كوليس مقابل با دقت 1/0 ميليمتر چه عددي را نشان ميدهد؟
همانگونه كه مشاهده ميكنيد صفر ورنيه بين خطوط 91 و 92 ميليمتر خطكش قرار دارد، به اينترتيب عدد 91 ميليمتر به عنوان قسمت صحيح اندازهي ميباشد. حال با دقت به خطوط ورنيه مشاهده ميكنيم كه پنجمين خط از خطوط ورنيه در مقابل يكي از خطوط خطكش قرار دارد، حال اگر عدد 5 را در دقت كوليس يعني 0.1 ضرب كنيم عدد 0.5 حاصل خواهد شد،كه قسمت اعشاري اندازه خواهد بود. به اين ترتيب كوليس نشاندادهشده در شكل زیر عدد 91.5 ميليمتر را نمايش ميدهد.
مثال:
در يك كوليس ميليمتري با دقت 0.02 ميليمتر صفر ورنيه بين خطوط 36 و 37 ميليمتري قرار دارد، اگر خط 12 از ورنيه در روبروي يكي از خطوط خطكش قرار داشتهباشد، بگوئيد در اين حالت كوليس چه عددي را نشان ميدهد؟
جواب:
چون صفر ورنيه بين اعداد 36 و 37 ميليمتري قرار دارد، قسمت صحيح اندازه، عدد 36 خواهدبود، و از آنجايي كه خط دوازدهم ورنيه در مقابل يكي از خطوط خطكش قرار دارد، با ضرب كردن اين عدد در دقت كوليس (0.24 = 0.02 * 12 )قسمت اعشاري اندازه نيز بدست ميآيد، لذا اندازهي نشان دادهشده توسط كوليس عدد 36.24 ميليمتر ميباشد.
قسمت صحيح اندازه 36 mm
قسمت اعشاري اندازه 12×0.02= 0.24 mm
اندازهي نشان داده شده توسط كوليس 36.24 mm
كوليس اينچي:
اين نوع كوليس براي اندازهگيري بر حسب سيستم اينچي كاربرد دارد. دقت اين نوع كوليسها متفاوت ميباشد. مثلاً كوليسهايي با دقت :
محاسبهي دقت كوليس اينچي:
براي محاسبهي دقت كوليس اينچي، ابتدا فاصلهي بين دو خط از خطكش را بدست ميآوريم. و سپس اين عدد را بر تعداد تقسيمات ورنيه تقسيم ميكنيم به اين ترتيب دقت كوليس محاسبه ميگردد.
مثال1: بر روي خطكش كوليس نشان داده شده در شكل بالا هر اينچ به 40 قسمت مساوي تقسيم شده است و ورنيهيآن نيز به 25 قسمت تقسيم شده، دقت كوليس را به دست آوريد.
مثال2: در يك كوليس اينچي يك اينچ از خطكش به 16 قسمت مساوي تقسيم شدهاست، تعداد تقسيمات ورنيهي آن نيز 8 قسمت مساوي است، دقت كوليس را بدست آوريد
روش خواندن عدد كوليس اينچي:
- ابتدا نگاه كنيد ببينيد كه از صفر خطكش تا صفر ورنيه چند اينچ گذشتهاست. تعداد اينچها را به عنوان عدد صحيح اندازه يادداشت كنيد.
- حال ببينيد از آخرين اينچ (عدد صحيح اندازه) تا صفر ورنيه چند خط از خطكش گذشتهاست، تعداد خطهاي رد شده را در فاصلهي بين خطوط خطكش (براي مثال1 بالا 0.025 اينچ) ضرب كنيد.
- سپس با نگاه کردن به ورنيه، خطی از تقسيمات آنرا که در مقابل يکی از تقسيمات اصلی خط کش قرار دارد تشخيص داده و تعداد خطوط سمت چپ آن را در دقت كوليس (براي مثال1 بالا 0.001 اينچ) ضرب کنيد.
- اعداد بدست آمده از بند 2 و 3 را با هم جمع نمائيد و به عنوان قسمت اعشاري اندازه در مقابل عدد صحيح قرار دهيد.
مثال: دركوليس اينچي زير هر اينچ از خطكش به چهل قسمت مساوي تقسيم شدهاست (فاصلهي هر دو خط از خطكش 0.025 اينچ است) اگر دقت اين كوليس 0.001 اينچ باشد. با توجه به اينكه پنجمين خط ورنيه در امتداد يكي از خطوط خطكش قرار دارد، بگوئيد كوليس چه عددي را نشان ميدهد؟
همانگونه كه در شكل ميبينيد، صفر ورنيه عدد 2 اينچ را رد كردهاست، لذا قسمت صحيح اين اندازه عدد 2 خواهدبود.
از سويي صفر ورنيه 12 خط از خطوط خطكش را پس از 2 اينچ پشت سر گذاشتهاست، با توجه به اينكه فاصلهي بين هر دو خط از خطكش 0.025 اينچ ميباشد، خواهيم داشت:
12×0.025=0.300ʺ
ميدانيم پنجمين خط از ورنيه در مقابل يكي از خطوط خطكش قرار دارد، از آنجائيكه دقت كوليس 0.001 اينچ است با ضرب كردن عدد 5 در دقت كوليس يعني 0.001 اينچ عدد 0.005 اينچ بدست ميآيد. مجموع اين عدد با عدد حاصل در قسمت قبلي يعني 0.300 اينچ عدد 0.305 اينچ خواهدشد. كه قسمت اعشاري اندازهي مورد نظر را شامل ميشود. لذا كوليس عدد 2.305 اينچ را نشان ميدهد.
12×0.025 = 0.300ʺ
5×0.001=0.005ʺ
0.005+0.300=0.305ʺ
2ʺ+0.305ʺ=2.305ʺ
ميکرومتر
ميكرومتر يكي از وسايل اندازهگيري متغيير با دقت بالاست كه برای اندازهگيریهای خيلی دقيق، بكار ميرود، و معمولاً دقت آن به مراتب از دقت کوليس بيشتر است. (دقت 0.01 ميليمتر) ميكرومترها معمولاً در اندازههاي مختلف ساخته ميشوند. كه انواع 0تا25 ميليمتر، 25 تا 50 ميليمتر و 50تا 75 ميليمتري آن موارد مصرف بيشتري دارند.
اجزاء ميكرومتر:
- فك ثابت
- فك متحرك
- پيچ ضامن
- خطكش مدرج
- غلاف مدرج
- جغجغه
خطكش مدرج بر اساس ميليمتر اندازهگذاري شدهاست، بدين صورت كه يك خط طولي در امتداد آن رسم شده و در قسمت بالاي آن خطوطي با فاصلهي يك ميليمتر از هم رسم شدهاست. اما در قسمت پائين خط مركزي و در فاصلهي بين هر دو خط از خطوط بالا خطي رسم شدهاست كه هر كدام نيم ميليمتر را نشان ميدهد. در واقع ميتوان براي نمونهي 25 تا 50 ميليمتري آن شكل زير را در نظر گرفت. خطوط بالا 25، 26، 27، 28، 29، 30 ميليمتر و… و خطوط پائين 5.25 – 5.26 – 5.27 – 5.28 – 5.29 و 5.30 ميليمتر و… را نشان ميدهند.
غلاف مدرج به صورت محيطي به 50 قسمت مساوي تقسيم شدهاست كه فاصلهي هر دو خط بر روي آن 0.01 ميليمتر ميباشد. به اين ترتيب با يك دور چرخاندن غلاف مدرج، غلاف 0.5 ميليمتر بر روي خطكش به سمت عقب و يا جلو حركت ميكند.
روش خواندن اندازه:
- آخرين خط از خطوط خطكش، كه از زير غلاف بيرون آمده را در نظر ميگيريم. (در شكل بالا خط 31 ميليمتري)
- حال با دقت به خطوط روي غلاف مدرج خطي از آن را كه در امتداد خط مركزي خطكش قرار دارد، در دقت ميكرومتر ضرب كرده و با عدد قبلي جمع ميكنيم. ( در شكل بالا خط 45 از غلاف مدرج كه بيانگر عدد 0.45 ميليمتر ميباشد.)
حاصل جمع، اندازهي مورد نظر خواهدبود. ( براي شكل بالا 31.45 ميليمتر)
مثال: ميكرومتر روبرو چه عددي را نشان ميدهد؟
جواب:
- خط 32.50 ميليمتر آخرين خط قابل رؤيت از خطكش ميباشد.
- خط 34 از غلاف كه بيانگر 0.34 ميليمتر ميباشد نيز در امتداد خط مركزي خطكش قرار دارد.
جمع اين دو عدد يعني 32.84 ميليمتر اندازهي نشان داده شده توسط ميكرومتر ميباشد.
اصول اندازه گيری
- در اندازهگيری وسايلی را بکار گيريد، که دقت لازم را داشته باشند.
- قبل از اندازهگيری محل و وسيله اندازهگيری را تميز نمايد.
- لب برگشتگی «پليسه» کار را قبل از اندازهگيری برطرف کنيد.
- از فشارهای غير لازم بر وسايل اندازهگيری خودداری شود.
- قبل از اندازهگيری از سالم بودن وسايل اندازهگيری اطمينان حاصل کنيد.
- هنگام خواندن اندازه، بايد به محل مدرج بطور عمود نگاه کرد.
- وسايل اندازهگيری معمولاً گران قيمت و حساس هستند، پس بايد از براده، ضربه، آلودگیهای ناشی از کار، افتادن، حرارت، سرما، رطوبت و … محافظت گردند.