آموزش توانایی فلز کاری

اندازه گیری طول

در این فیلم نحوه ی اندازه گیری و تبدیل واحد های مربوط به طول قرار گرفته است.

لینک دانلود فیلم از سایت آپارات

---

اندازه گیری طول و سطح

در این فیلم نحوه ی اندازه گیری و تبدیل واحد های مربوط به طول و سطح آموزش داده می شود.

لینک دانلود فیلم از سایت آپارات

---

محاسبات مربوط به دایره

در این فیلم نحوه ی محاسبات مربوط به محیط و سطح دایره آموزش داده می شود.

لینک دانلود فیلم از سایت آپارات

---

محاسبات مربوط به خط و زاویه

فیلم آموزش کولیس و میکرومتر

در این ویدئو که توسط شبکه آموزش تهیه شده است طریقه کار با کولیس و میکرومتر آموزش داده می شود

لینک دانلود فیلم از سایت آپارات

اجزاء کولیس:

کولیس:

یکی از مهمترین و متداولترین ابزارهای اندازه‌گیری کولیس می‌باشد. تنوع و سهولت در اندازه‌گیری از مزایای آن است. با استفاده از کولیس اندازه‌های داخلی، خارجی و عمق اجسام را با دقت ۰٫۱ ، ۰٫۰۵ و ۰٫۰۲ می‌توان اندازه‌گیری کرد.

اجزای کولیس عبارتند از :

کولیس ساده:

این کولیس‌ها فاقد عمق‌سنج می‌باشند و فقط برای اندازه‌گیری سطوح داخلی و خارجی بکار می‌روند.

کولیس مرکب:

این کولیس‌ها دارای تیغه‌ی عمق‌سنج می‌باشند و علاوه بر اندازه‌گیری سطوح داخلی و خارجی برای اندازه‌گیری عمق نیز بکارمی‌روند.

روش کار با کولیس:

برای اندازه‌گیری ابعاد با استفاده از کولیس، صرف نظر از نوع کولیس بایستی مراحل زیر را انجام داد:

• پیچ محکم کننده را شل کنید.
• قطعه‌کار را بین فک‌ها (برای سطوح خارجی) و یا بین شاخک‌ها ( برای سطوح داخلی) قرار دهید.
• دقت کنید که لبه‌های قطعه‌کار در محدوده‌ی مجاز فک‌ها قرار داشته‌باشند.
• کشوئی کولیس را با ضامن و توسط شصت خود به قطعه کار بفشارید و در این حالت پیچ محکم‌کننده‌ را سفت کنید.

حال کولیس را از قطعه‌کار جدا کنید و اندازه‌ی روی آن را بخوانید

کولیس میلی‌متری:

تقسیمات بر روی این کولیس، براساس سیستم متریک و برحسب میلی‌متر می‌باشد. ابتدا روش محاسبه‌ی دقت یک کولیس میلی‌متری را بیان می‌کنیم و سپس در مورد روش خواندن یک عدد از روی کولیس صحبت خواهیم‌کرد.

دقت یک کولیس بیان‌گر اجزایی از یک واحد بزرگ‌تر مثل میلی‌متر می‌باشد که توسط کولیس می‌توان آنها را تشخیص داد و خواند. بعنوان مثال دقت یک خط‌کش یک میلی‌متر می‌باشد، این بدان معناست که توسط این خط‌کش می‌توان اندازه‌هایی با اختلاف یک میلی‌متر از همدیگر را تشخیص داد. مثلاً ۲۶ ، ۲۷، ۲۸ میلی‌متر و…

در عین حال وقتی گفته می‌شود که دقت یک کولیس۰٫۰۲ میلی‌متر است، به آن معناست که کولیس مذکور، می‌تواند اندازه‌هایی با اختلاف ۰٫۰۲ میلی‌متر را تشخیص بدهد. به عنوان مثال با این کولیس می‌توان اندازه‌هایی از قبیل ۲۳ – ۲۳٫۰۲ – ۲۳٫۰۴ –  ۲۳٫۰۶ میلی‌متر و… را اندازه‌گیری کرد. ولی توسط آن نمی‌توان اندازه‌ای مانند ۲۳٫۰۱ میلی‌متر را اندازه‌گیری کرد چرا که این کولیس توان تشخیص ۰٫۰۱ میلی‌متر را ندارد.

ورنیه: تقسیمات روی کشوئی متحرک کولیس را ورنیه می‌گویند، این تقسیمات بیانگر دقت اندازه‌گیری یک کولیس می‌باشند.

مثال۱) اگر ورنیه‌ی ‌یک کولیس میلی‌متری به ۱۰ قسمت مساوی تقسیم شده‌باشد، دقت کولیس از راه‌های زیر بدست می‌آید:

• با توجه به اینکه دقت خط‌کش کولیس ۱ میلی‌متر می‌باشد، کافی است دقت خط‌کش را بر تعداد تقسیمات ورنیه، تقسیم کرد. در مثال (۱) ۱ میلی‌متر را بر ۱۰ تقسیم می‌کنیم (چون ورنیه ۱۰ قسمت شده‌است) لذا از این رابطه می‌توان دقت کولیس را محاسبه نمود

• با دقت به ورنیه‌ی این کولیس، متوجه می‌شوید که بر روی ورنیه فاصله ۹ میلیمتر از خط‌کش را به ۱۰ قسمت مساوی تقسیم‌بندی کرده‌اند. در
•  نتیجه فاصله‌ی هریک از تقسیمات ورنیه ۰٫۹ میلی‌متر بوده و اختلاف هریک از تقسیمات خط‌کش(۱ میلی‌متر) با تقسیمات ورنیه ۰٫۱ می‌باشد، که این عدد همان دقت کولیس است.
• (۹ میلی‌متر از خط‌کش به ۱۰ قسمت تقسیم شده‌است) لذا:

مثال۲) اگر ورنیه‌ی ‌یک کولیس میلی‌متری به ۲۰ قسمت مساوی تقسیم شده‌باشد دقت آن از راه‌های زیر بدست می‌آید:

 

• با توجه به اینکه دقت خط‌کش کولیس ۱ میلی‌متر می‌باشد، می‌گوئیم یک میلی‌متر تقسیم بر ۲۰ (چون ورنیه ۲۰ قسمت شده‌است) لذا از این رابطه می‌توان دقت کولیس را محاسبه نمود.

• در این نوع ورنیه فاصله ۱۹ میلیمتر از طول خط‌کش بر روی ورنیه به ۲۰ قسمت مساوی تقسیم شده‌است. در نتیجه فاصله‌ی هریک از تقسیمات ورنیه ۰٫۹۵ میلی‌متر بوده و اختلاف هریک از تقسیمات خط کش با تقسیمات ورنیه ۰٫۰۵ می‌باشد، که این عدد همان دقت کولیس است.

روش خواندن عدد کولیس:

• اگر صفر ورنیه در مقابل یکی از تقسیمات اصلی خط‌کش قرارگیرد، عددی که در مقابل صفر ورنیه قرار گرفته، همان اندازه‌ی قطعه بوده و نیازی به خواندن ورنیه نیست. « مثلاً ۱۰۲ میلی‌متر تمام، ۸۶ میلی‌متر تمام و…»

اگر صفر ورنیه بین دو خط از تقسیمات اصلی خط‌کش قرارگیرد، می‌بایست برای تعیین اندازه قطعه‌کار، ابتدا تقسیمات اصلی واقع در سمت چپ صفر ورنیه( صفر خط‌کش تا صفر ورنیه) را خوانده و سپس با نگاه کردن به ورنیه، خطی از تقسیمات آنرا که در مقابل یکی از تقسیمات اصلی خط‌کش قراردارد، تشخیص داده و تعداد خطوط سمت چپ آن را در دقت کولیس ضرب کرده و حاصل را به عنوان بخش اعشاری عدد در جلوی عدد صحیح خوانده شده از روی خط‌کش کولیس قرار داد. به مثال‌های زیر توجه کنید.

۱) کولیس مقابل با دقت ۰٫۱ میلی‌متر چه عددی را نشان می‌هد؟

همانگونه که مشاهده می‌کنید صفر ورنیه بین خطوط ۲ و ۳ میلی‌متر خط‌کش قرار دارد،

به این‌ترتیب عدد ۲ میلی‌متر به عنوان قسمت صحیح اندازه‌ می‌باشد. حال با دقت به خطوط ورنیه مشاهده می‌کنیم که چهارمین خط از خطوط ورنیه در مقابل یکی از خطوط خط‌کش قرار دارد، حال اگر عدد ۴ را در دقت کولیس یعنی ۰٫۱ ضرب کنیم عدد ۰٫۴ حاصل خواهد شد،‌که قسمت اعشاری اندازه خواهد بود. به این ترتیب، کولیس نشان‌داده‌شده در شکل زیر عدد ۲٫۴ میلی‌متر را نمایش می‌دهد.

۲) کولیس مقابل با دقت ۱/۰ میلی‌متر چه عددی را نشان می‌دهد؟

همانگونه که مشاهده می‌کنید صفر ورنیه بین خطوط ۹۱ و ۹۲  میلی‌متر خط‌کش قرار دارد، به این‌ترتیب عدد ۹۱ میلی‌متر به عنوان قسمت صحیح اندازه‌ی می‌باشد. حال با دقت به خطوط ورنیه مشاهده می‌کنیم که پنجمین خط از خطوط ورنیه در مقابل یکی از خطوط خط‌کش قرار دارد، حال اگر عدد ۵ را در دقت کولیس یعنی ۰٫۱ ضرب کنیم عدد ۰٫۵ حاصل خواهد شد،‌که قسمت اعشاری اندازه خواهد بود. به این ترتیب کولیس نشان‌داده‌شده در شکل زیر عدد ۹۱٫۵ میلی‌متر را نمایش می‌دهد.

مثال:

در یک کولیس میلی‌متری با دقت ۰٫۰۲ میلی‌متر صفر ورنیه بین خطوط ۳۶ و ۳۷ میلی‌متری قرار دارد، اگر خط ۱۲ از ورنیه در روبروی یکی از خطوط خط‌کش قرار داشته‌باشد، بگوئید در این حالت کولیس چه عددی را نشان می‌دهد؟

جواب:

چون صفر ورنیه بین اعداد ۳۶ و ۳۷ میلی‌متری قرار دارد، قسمت صحیح اندازه، عدد ۳۶ خواهدبود، و از آنجایی که خط دوازدهم ورنیه در مقابل یکی از خطوط خط‌کش قرار دارد، با ضرب کردن این عدد در دقت کولیس (۰٫۲۴ = ۰٫۰۲ * ۱۲ )قسمت اعشاری اندازه نیز بدست می‌آید، لذا اندازه‌ی نشان داده‌شده توسط کولیس عدد ۳۶٫۲۴ میلی‌متر می‌باشد.

قسمت صحیح اندازه    ۳۶ mm

قسمت اعشاری اندازه                ۱۲×۰٫۰۲= ۰٫۲۴ mm

اندازه‌ی نشان داده شده توسط کولیس     ۳۶٫۲۴ mm

کولیس اینچی:

این نوع کولیس برای اندازه‌گیری بر حسب سیستم اینچی کاربرد دارد. دقت این نوع کولیس‌ها متفاوت می‌باشد. مثلاً کولیس‌هایی با دقت :

محاسبه‌ی دقت کولیس اینچی:

برای محاسبه‌ی دقت کولیس اینچی، ابتدا فاصله‌ی بین دو خط از خط‌کش را بدست  می‌آوریم. و سپس این عدد را بر تعداد تقسیمات ورنیه تقسیم می‌کنیم به این ترتیب دقت کولیس محاسبه می‌گردد.

مثال۱: بر روی خط‌کش کولیس نشان داده شده در شکل بالا هر اینچ به ۴۰  قسمت مساوی تقسیم شده است و ورنیه‌ی‌آن نیز به ۲۵ قسمت تقسیم شده‌، دقت کولیس را به دست‌ آورید.

مثال۲: در یک کولیس اینچی یک اینچ از خط‌کش به ۱۶ قسمت مساوی تقسیم شده‌است، تعداد تقسیمات ورنیه‌ی آن نیز ۸  قسمت مساوی است، دقت کولیس را بدست آورید

روش خواندن عدد کولیس اینچی:

• ابتدا نگاه کنید ببینید که از صفر خط‌کش تا صفر ورنیه چند اینچ گذشته‌است. تعداد اینچ‌ها را به عنوان عدد صحیح اندازه‌ یادداشت کنید.
• حال ببینید از آخرین اینچ (عدد صحیح اندازه) تا صفر ورنیه چند خط از خط‌کش گذشته‌است، تعداد خط‌های رد شده را در فاصله‌ی بین خطوط خط‌کش (برای مثال۱ بالا ۰٫۰۲۵ اینچ) ضرب کنید.
• سپس با نگاه کردن به ورنیه، خطی از تقسیمات آنرا که در مقابل یکی از تقسیمات اصلی خط کش قرار دارد تشخیص داده و تعداد خطوط سمت چپ آن را در دقت کولیس (برای مثال۱ بالا ۰٫۰۰۱ اینچ) ضرب کنید.

• اعداد بدست آمده از بند ۲ و ۳ را با هم جمع نمائید و به عنوان قسمت اعشاری اندازه در مقابل عدد صحیح قرار دهید.

مثال: درکولیس اینچی زیر هر اینچ از خط‌کش به چهل قسمت مساوی تقسیم شده‌است (فاصله‌ی هر دو خط از خط‌کش ۰٫۰۲۵ اینچ است) اگر دقت این کولیس ۰٫۰۰۱ اینچ باشد. با توجه به اینکه پنجمین خط ورنیه در امتداد یکی از خطوط خط‌کش قرار دارد، بگوئید کولیس چه عددی را نشان می‌دهد؟

همانگونه که در شکل می‌بینید، صفر ورنیه عدد ۲ اینچ را رد کرده‌است، لذا قسمت صحیح این اندازه عدد ۲ خواهدبود.

از سویی صفر ورنیه ۱۲ خط از خطوط خط‌کش را پس از ۲ اینچ پشت سر گذاشته‌است، با توجه به اینکه فاصله‌ی بین هر دو خط از خط‌کش ۰٫۰۲۵ اینچ می‌باشد، خواهیم داشت:

 ۱۲×۰٫۰۲۵=۰٫۳۰۰ʺ

می‌دانیم پنجمین خط از ورنیه در مقابل یکی از خطوط خط‌کش قرار دارد، از آنجائیکه دقت کولیس ۰٫۰۰۱ اینچ است با ضرب کردن عدد ۵ در دقت کولیس یعنی ۰٫۰۰۱ اینچ عدد ۰٫۰۰۵ اینچ بدست می‌آید. مجموع این عدد با عدد حاصل در قسمت قبلی یعنی ۰٫۳۰۰  اینچ عدد ۰٫۳۰۵ اینچ خواهدشد. که قسمت اعشاری اندازه‌ی مورد نظر را شامل می‌شود. لذا کولیس عدد ۲٫۳۰۵ اینچ را نشان می‌دهد.

۱۲×۰٫۰۲۵ = ۰٫۳۰۰ʺ

۵×۰٫۰۰۱=۰٫۰۰۵ʺ

۰٫۰۰۵+۰٫۳۰۰=۰٫۳۰۵ʺ

۲ʺ+۰٫۳۰۵ʺ=۲٫۳۰۵ʺ

---

میکرومتر

میکرومتر یکی از وسایل اندازه‌گیری متغییر با دقت بالاست که برای اندازه‌گیری‌های خیلی دقیق، بکار می‌رود، و معمولاً دقت آن به مراتب از دقت کولیس بیشتر است. (دقت ۰٫۰۱ میلی‌متر) میکرومترها معمولاً در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شوند. که انواع ۰تا۲۵ میلی‌متر، ۲۵ تا ۵۰ میلی‌متر و ۵۰تا ۷۵ میلی‌متری آن موارد مصرف بیشتری دارند.

اجزاء میکرومتر:

1. فک ثابت
2. فک متحرک
3. پیچ ضامن
4. خط‌کش مدرج
5. غلاف مدرج
6. جغجغه

خط‌کش مدرج بر اساس میلی‌متر اندازه‌گذاری شده‌است، بدین صورت که یک خط طولی در امتداد آن رسم شده و در قسمت بالای آن خطوطی با فاصله‌ی یک میلی‌متر از هم رسم شده‌است. اما در قسمت پائین خط مرکزی و در فاصله‌ی بین هر دو خط از خطوط بالا خطی رسم شده‌است که هر کدام نیم میلی‌متر را نشان می‌دهد. در واقع می‌توان برای نمونه‌ی ۲۵ تا ۵۰ میلی‌متری آن شکل زیر را در نظر گرفت. خطوط بالا ۲۵، ۲۶، ۲۷، ۲۸، ۲۹، ۳۰ میلی‌متر و… و خطوط پائین ۵٫۲۵ – ۵٫۲۶ – ۵٫۲۷ – ۵٫۲۸ – ۵٫۲۹  و ۵٫۳۰ میلی‌متر و… را نشان می‌دهند.

غلاف مدرج به صورت محیطی به ۵۰  قسمت مساوی تقسیم شده‌است که فاصله‌ی هر دو خط بر روی آن ۰٫۰۱ میلی‌متر می‌باشد. به این ترتیب با یک دور چرخاندن غلاف مدرج، غلاف ۰٫۵ میلی‌متر بر روی خط‌کش به سمت عقب و یا جلو حرکت  می‌کند.

روش خواندن اندازه:

• آخرین خط از خطوط خط‌کش، که از زیر غلاف بیرون آمده را در نظر می‌گیریم. (در شکل بالا خط ۳۱ میلی‌متری)
• حال با دقت به خطوط روی غلاف مدرج خطی از آن را که در امتداد خط مرکزی خط‌کش قرار دارد، در دقت میکرومتر ضرب کرده و با عدد قبلی جمع می‌کنیم. ( در شکل بالا خط ۴۵ از غلاف مدرج که بیانگر عدد ۰٫۴۵ میلی‌متر می‌باشد.)

حاصل جمع، اندازه‌ی مورد نظر خواهدبود. ( برای شکل بالا ۳۱٫۴۵ میلی‌متر)

مثال: میکرومتر روبرو چه عددی را نشان می‌دهد؟

جواب:

• خط ۳۲٫۵۰ میلی‌متر آخرین خط قابل رؤیت از خط‌کش می‌باشد.
• خط ۳۴ از غلاف که بیانگر ۰٫۳۴ میلی‌متر می‌باشد نیز در امتداد خط مرکزی خط‌کش قرار دارد.

جمع این دو عدد یعنی ۳۲٫۸۴ میلی‌متر اندازه‌ی نشان داده شده توسط میکرومتر می‌باشد.

اصول اندازه گیری

1. در اندازه‌گیری وسایلی را بکار گیرید، که دقت لازم را داشته باشند.
2. قبل از اندازه‌گیری محل و وسیله اندازه‌گیری را تمیز نماید.
3. لب برگشتگی «پلیسه» کار را قبل از اندازه‌گیری برطرف کنید.
4. از فشارهای غیر لازم بر وسایل اندازه‌گیری خودداری شود.
5. قبل از اندازه‌گیری از سالم بودن وسایل اندازه‌گیری اطمینان حاصل کنید.
6. هنگام خواندن اندازه، باید به محل مدرج بطور عمود نگاه کرد.
7. وسایل اندازه‌گیری معمولاً گران قیمت و حساس هستند، پس باید از براده، ضربه، آلودگی‌های ناشی از کار، افتادن، حرارت، سرما، رطوبت و … محافظت گردند.

 

---